Angelus Silesius kalendarium życia

 (Anioł Ślązak, Jan Scheffler)

 

Materiał informacyjny Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Angelusa Silesiusa w Wałbrzychu.

Zbór epigramów

Silesius w Oleśnicy, Bractwo Kapłańskie, Nagroda Literacka "Angelus",

Tekst po Polsku

Text in English

Pierwszym udokumentowanym faktem historycznym z jego życia jest, zgodnie z wpisem w księdze urodzin, wówczas ewangelickiego kościoła pod wezwaniem św. Elżbiety we Wrocławiu, dzień jego chrztu, 25 grudnia 1624 r. Czy to ze względu na patrona dnia, Jana Ewangelistę, czy też, co bardziej prawdopodobne, zważywszy na jego późniejsze studia medyczne, dla uczczenia pamięci szanowanego dziadka po kądzieli, przyszły mistyk otrzymuje na chrzcie imię Johann.
 

O dzieciństwie przyszłego mistyka nie wiemy na dobrą sprawę nic. Kolejnym, dającym się uchwycić faktem historycznym z jego życia jest dzień 14 września 1637 r. (zgodnie z wpisem w księdze zgonów kościoła św. Elżbiety we Wrocławiu), dzień śmierci jego ojca Stanisława.
29 kwietnia 1639 r. wraz z bratem zostaje zapisany na listę uczniów wrocławskiego Gimnazjum św. Elżbiety, podówczas najsłynniejszej luterańskiej szkoły Wrocławia. Czas nauki w gimnazjum jest również okresem, w którym powstają pierwsze wiersze Schefflera (m.in. Aufden Toddesjohannes BlaufuB, Zu E/nn desAndreas Lange von Langenau).
 

Po ukończeniu wrocławskiego Elisabethanum, 4 maja 1643 r. ambitny absolwent gimnazjum, mając w kieszeni list polecający od Koelera, którego ulubieńcem się stał, wpisuje się na listę studentów uniwersytetu w Strasburgu. Tym samym przyszły Angelus rozpoczyna, zapewne w zgodzie z tradycją rodzinną i z pewnością dużo wcześniej powziętą Wolą opiekunów, studia medyczne i prawnicze.
 

Jednak już latem 1644 r. przenosi się do Lejdy (Leyden) w Holandii, gdzie 6 września 1644 r. immatrykuluje się na tamtejszym uniwersytecie, jednej z najwyżej cenionych uczelni wyższych ówczesnego świata. Jesienią roku 1646 Scheffter opuszcza Lejdę, by kontynuować studia na równie świetnym, będącym dla śląskich lekarzy swoistym obowiązkowym punktem w karierze, uniwersytecie w Padwie, na którym młody Ślązak immatrykuluje się 25 września 1647, by rok później złożyć uwieńczony sukcesem egzamin doktorski z medycyny i filozofii, otrzymując podwójny doktorat.

Matka Sybillianizmu studiuje Biblię

za 1000000

w bibliotece klasztornej w Krzeszowie

Dyplom z 9 lipca 1648 r. zachował się i stanowi do dziś ciekawe źródło informacji, z którego wynika nie tylko wspomniana już duma z polskiego szlachectwa, ale również wzorowa pracowitość świeżo upieczonego lekarza, który studia ukończył z wyróżnieniem. Po ukończonych studiach, na początku 1649 r. Scheffler wraca na rodzinny Dolny Śląsk.


3 listopada 1649 r., zapewne dzięki pośrednictwu Brucknera, młody Scheffler otrzymuje stanowisko nadwornego medyka, księcia Sylyiusa Nimroda von Wurttemberg-Weiltingen (1622—1664), świeżo upieczonego władcy odnowionego Księstwa Oleśnickiego.


W grudniu 1652 r. składa rezygnację z funkcji nadwornego medyka księcia Sylyiusa Nimroda, ogłasza swoją chęć przejścia na katolicyzm i opuszcza dwór oleśnicki, udając się do rodzinnego Wrocławia.


12 czerwca 1653 r. w kościele św. Macieja we Wrocławiu, należącym do Zakonu Szpitalnego Kawalerów Krzyżowych z
Czerwoną Gwiazdą, Johannes Scheffler publicznie składa I rzymsko-katolickie wyznanie wiary, przyjmując podczas bierzmowania, zapewne na pamiątkę XVI-wiecznego hiszpańskiego mistyka Jana Anioła od Krzyża, imię „Angelus”. Zaraz po dokonanej konwersji, niesiony religijnym upojeniem, Anioł Ślązak pielgrzymuje pieszo do Trzebnicy, do relikwii św. Jadwigi, patronki Śląska.

W 1657 r. ukazuje się w Wiedniu pierwsze pięć ksiąg epigramów mistycznych pt. Przemyślne rymy pełne znaczenia (Geistreiche Sinn- und Schlussreime), które w rozszerzonym o księgę szóstą, drugim wydaniu z 1675 r. otrzymają ostateczny tytuł Pątnik anielski, czyli Przemyślne rymy pełne znaczenia (Cherubinischer Wandersmann oder GeistReiche Sinn- und Schluss-Reime). Zbiór ostatecznie ponad 1600 sentencji uchodzi za największe i najdojrzalsze literacko dzieło mistyki europejskiej. Równolegle do Anielskiego pątnika ukazuje się w 1657 r. drugie wielkie literacko dzieło Angelusa Silesiusa pt. Święta radość duszy (Heilzge Seelen-Lust/ Oder Geistliche Hirten-Lieder/ Der in jhren JESUM verliebten Pyche. Gesangen Von Johann Angelo Silesio), zbiór pieśni nabożnych, do dziś należących do kanonu religijnych obu wyznań (luterańskiego i katolickiego). Drugie wydanie ukazuje się we Wrocławiu w roku 1668.
Od dawna dojrzewała w Angelusie Silesiusie myśl o tym, by ostatecznie poświęcić się służbie Chrystusowi i upodobnić do mistrza, wstępując na drogę kapłaństwa. Na początku lat 60-ch XVII w. postanowił tę myśl urzeczywistnić. „Tonsurę i cztery mniejsze święcenia otrzymał w kaplicy domowej 21 maja 1661 roku, 22 maja został święcony na subdiakona w oparciu o titulum Patrimonii, diakonatu udzielono mu w dniu 26 maja, w święto Wniebowstąpienia Pańskiego (Joannes Scheffler Silesius). Mszę świętą celebrował wówczas Rektor Andrzej Lincke. W niedzielę, w oktawie Wniebowstąpienia Pańskiego, 29 maja 1661 r. (w Nysie, zapewne w kościele św.Jakuba) został obdarzony kapłaństwem”.


Od 1666 r. Scheffler mieszka w klasztorze św. Macieja we Wrocławiu, pilnie tworząc swoje pisma teologiczne, których powstanie w sumie
55. Spośród nich mistyk wybierze 39, jego zdaniem najważniejszych, i połączy je w dwutomowe wydanie pt. Ecclesiologża (1677).
W 1675 r. powstaje
Zmysłowe opisanie czterech rzeczy ostatecznych (Sinnliche Bescbreibung Der Vier Letzten Dinge) jego ostatnie poetyckie dzieło.


Umiera 9 lipca 1677 r. w wieku 52 lat, wychudzony i wycieńczony długą chorobą (gruźlica) oraz wieloletnim umartwianiem się i postem. Czując zbliżającą się śmierć, przez ostatnie tygodnie całkowicie wycofał się z życia, zamykając się w swej celi, nie dopuszczając do siebie nikogo.
 

Oprac. C. L.